«Хальмгин нертә бичәч»: бичәч, шүлгч, драматургч, публицист Басңга Баатрин 110-н җилин өөнд

«Хальмгин нертә бичәч»: бичәч, шүлгч, драматургч, публицист Басңга Баатрин 110-н җилин өөнд

Басңга Баатр Эрктн нутга Цекрт хотнд 1911 җилд, угатя өрк-бүлд һарсмн. Ууһн бичәчнрин негнь. Баатр Бадмаевич хальмг драматургин эк татачнь. Үлдәснь 12 наадднь манна билг-эрдмин мөңк зөөр. Эн 1928 җил эклҗ бичсмн. 1931 җилд «Өңгрсн цагин үнн» гидг нертә келврмүдин болн түүкин түрүн дегтрнь болҗ барлгдла. Түүнәсн авн җирһлиннь сүл өдр күртл Басңга Баатр кесг үүдәврмүд бичлә. Теднә зәрмнь иим: «Булһн», «Харҗолм», «Зәңгч Данзн», «Нанд көгшрт уга», «Экин туск частр», «Бумбин орн», «Күмн өрвж ханшго йовдл», «Кенз байн», «Чүүчә». Келврмүд, түүкс, шүлгүд, наадд үүдәхәс нань, Басңга Баатрин кеснь, күцәснь дала. «Хальмг үлгүрмүд болн тәәлвртә туульс», ик гидг «Орс-хальмг толь» белдҗ барлснь, ода күртл эркнчинр әнгееһәд уга. Түүнә нааһар «Җаңһриг» үнлҗ, хамцулҗ, барлсн деерән, терүнд цуг делкән оньг тусхаҗ, зөөринь кехд берк тусан күргсн күн. Тегәд чигн Баатр Бадмаевич «Җаңһрин» 550 җилә өөн темдглхд, Хальмг Таңһчин Государственн мөрән лауреат нер зүүсмн. 1934 җиләс авн СССР-ин бичәчнрин ниицәнә гешүн.

А. М. Горькийин, А. С. Пушкинә, М. Ю. Лермонтовин үүдәврмүд хальмг келнд орчулсмн.

Басңга Баатрин бичсн үүдәврмүд орс келәр барлгдҗ һарсмн.

Басңга Баатр эврәннь гүн ухан-седклән өгч, шин хальмг литератур, хальмг келн делгрҗ, өргҗлһнд берк билгән өгч, чидлән, цогцан әрвлл уга йовла, Басңга Баатрин бичсн тоот хальмгин тууж сәәхн кевәр медүлж, шин цагин бәәдл-җирһлин төлә күч-көлсчнр, баһчуд зүткж шунж йовхиг үзүлнә.

1971 җилд Басңга Баатр 60 нас зүүсн учрар энүнә наадд, келврмүд болн шүлгүд нег хураңһу болҗ, «Бумбин орн» нертәһәр барлгдсмн.

Хальмг литературт Басңга Баатрин эркн эзлгч ормнь – драматург. Бичсн кесг пьесмүднь манна драматургийин алтн көрңнь болҗ, ода чигн хальмг театрин тәәз деерәс олн әмтнд үзүлгднә.

1944 җил Сиврт, Хакасин Абакан балһснд гемин үүләр эн өңгрлә. Басңга Баатрин нериг Хальмг драматическ театр зүүҗәнә. Үүнә нертә уульнцс Элстд, Комсомольскд, Цекртд бәәнә.

Поэтесса Осорин Утнасн о творчестве Б. Басангова

– Инҗин, Л. Баатрин нерн мөңк / Инҗин Лиж. – Текст: непосредственный // Теегин герл. – 2016. – № 1. – Х. 11-13.

– Стихи Баатра Басангова

15:45
938
Нет комментариев. Ваш будет первым!
Мы используем cookie. Это позволяет нам анализировать взаимодействие посетителей с сайтом и делать его лучше.
Продолжая пользоваться сайтом, вы соглашаетесь с использованием файлов cookie.