«Буйнта һазран доталсн зокъялч»: хальмгин олн-әмтнә бичәч, Хальмг Таӊһчин күндтә иргн Буурла Николайин 90-н насна җилин ѳѳнд

«Буйнта һазран доталсн зокъялч»: хальмгин олн-әмтнә бичәч, Хальмг Таӊһчин күндтә иргн Буурла Николайин 90-н насна җилин ѳѳнд

Урн үгин литератур ямаран чигн келн-улсин җирһлин җисәнд урмд ѳгнә, ѳргмҗтә бахмҗнь болҗ, шишлӊ өвәрц авц-бәрцинь дүрслҗ үзүлнә. Тѳрскн һазран доталдг, элвг медрлтә, хол тоолврта бичәч – эврә келн-улсин тууҗ, сойл, заӊ-заӊшал медсн деерән, угта ѳвкнрин цецн зѳѳриг үнлдг, терүг хадһлҗ хәәрлдг, аштнь тер кишгтә зѳѳрин үлмәд бәәх салтрнь болх зѳвтә. Иим арһта үүлдәчнр бәәдг учрар, тѳрскн келн-әмтнә байн зѳѳр хадһлгдад, уралан ѳѳдлҗ, делгрҗ йовна, эднә әрүн билгин нилчәр үйнр хоорндк залһлдан җил ирвәс батрад йовна.

Хальмгин олн-әмтнә бичәч, профессиональн журналист, Әрәсән бичәчнрин Ниицәнә гешүн, Әрәсән сойлын ачта кѳдләч, Хальмг Таӊһчин күндтә иргн Буурла Николай хальмг келн-улсин нег өвәрц билгтә, дамшллта гисн бичәч, журналист, насн-җирһлдән ик зовлң үзсн болв чигн, һольшг цаһан седклтә, өргн медрлтә, серглң заң-бәәртә күн.

Буурла Николай Лаганя нутгин Кануковск сельсоветин Цомг гидг селәнд 1931 җилин хулһн сарин 28-д тѳрсмн. Энд, тѳрскн селәндән, бичкнәсн авн «Революционный труд» гидг колхозд кѳдлмшин хаалһан эклсмн.

Хар гѳрәр Хальмг таӊһч буйсагдад, 1943 җилин бар сарин 28-д цуг хальмгуд дегцдән хол һазрур туугдсн догшн харалта кемлә Буурла Николай арвн хойртадан ѳрк-бүләсн салад, һанцарн Казахстана Аральск балһснд тусна. Эцкнь дәәнд йовх, экнь бичкдүдтәһән Сиврт, бийнь Аральскд муулян эдлҗ йовсн әәмшгтә цаг. Кесг сармуд давсна хѳѳн эн ѳрк-бүлән олад, Новосибирск областин Венгеровск районд ирҗ бәәсмн. Энд, Меньшиково гидг селәнд, долан класс тѳгсәһәд, цааранднь Венгерово селәнә дундын школыг 1950 җилд тѳгсәсмн. Баһ цагтан Меньшиково болн Вознесенск селәдин клуб толһалҗ көдлҗәһәд, Вознесенск МТС-н профсоюзн библиотекиг 1957 җил күртл һардҗ көдлв.

1957 җилин апрелин 10-д Буурла Николай «Хальмг үнн» газетд ирәд кѳдлв. Дѳрв хонад газетин түрүн тойг һарсмн. Тиигәд хальмг улслаһан цааҗла харһад, арвн һурвн җил болад барас һарсн газетин түрүн тойгиг Буурла Николай бас белдсн болдг. Тѳрскн һазртан ирсн хальмгуд шинәс таӊһчан босхҗ авхар гүҗрҗәсн цаг. Баһ наста журналист Буурла Николай эргнд болҗах хүврлтиг, тер олн әмтнә ѳргмҗтә седклиг алдл уга олнд күргхәр бас гүҗрв. Тер цагт газетд хальмг ууһн бичәчнр, нертә журналистнр

кѳдлҗәсмн: Инҗин Лиҗ, Дорҗин Басӊ, Илҗрӊһә Эрднь, Мукѳвүнә Дорҗ, Бадмин Дулахн, Кичгә Тѳлә, Саӊһҗин Басӊ.

«Комсомолын өрк-бүлд» гидг түрүн очеркәсн авн тәвн җилин туршарт Буурла Николай олн үүдәврмүд һарһв. Тедн дотр: «Москван харсач», «Түрүн хаһлар», «Теегин малчин бахмҗ», «Өвкнрин һазрин үрн», «Баатрин одн» болн нань чигн олн очеркс болн киноочерк үүдәсмн. Эн көдлмшин ашлвр болҗ «Хамдан бәәх улсм» гидг нертә очерксин хураңһунь 1970 җил барас һарв, 1996-гч «Ширгсн нульмсн»: түүкмүд, орчуллһс, 2006-гч җилд «Зулын герл»: түүк болн келврмүд барас һарсмн. Болв, хамгин чинртә зокьялмудан Буурла Николай «Теегин герл» журналын халхст барлв. «Салдсин хотн», «Оруһин усн», «Арһсн», «Чонын хавх», «Әмән әрвлл уга» гидг келврмүд, «Эцкин заян», «Үрнә тачал», «Эврә һазр», «Шавта насн» гидг дөрвн түүкнь – умшачнрт, нег үлү баһчудт, эврә ухан-седклән байҗулад, төрскн тууҗан, хальмг уул заңгшал, авг-бәрц сәәнәр тодлхд үлгүр болх үүдәврмүд бичсмн.

1970-гч җилд Хамдан бәәх улсм: очеркс, Бичәч Буурла Николайин үүдәлтд урн үгин үүдәврмүд орчуллһн бас ончта орм эзлнә. А. Пушкинә, М. Горькийин, А. Чеховин, А. Гайдарин, Л. Соболевин, А. Бартон үүдәврмүдиг хальмг келнд орчулв. Амр-Санана «Теегт» гидг түүк, Кирсан Илюмжиновин «Терновый венец президента», Санҗ Балыковин «Девичья честь», «Сильнее власти» гидг дегтрмүд бас орчулсмн.

Билгтә бичәч, Хальмг Таңһчин барин ветеран, дамшлтта журналист Буурла Николай насн-җирһлиннь туршарт нег зокалар бәәдг билә: «Арһта болҗ күүнд сә кехмн, сә кедг арһ уга болхла – му бичә ке!» – гисн.

Буурла Николай 2017-гч җилд мөчн сарин 10-д сәәһән хәәв. Бичәчин нерн мана зүркнд, хальмг урн үгин литературт мөңкинд төөнрч үлдхнь маһд уга.

16:37
792
Нет комментариев. Ваш будет первым!
Мы используем cookie. Это позволяет нам анализировать взаимодействие посетителей с сайтом и делать его лучше.
Продолжая пользоваться сайтом, вы соглашаетесь с использованием файлов cookie.